COLUMN | Esmarel op zoek naar het verloren geluk | 05/2015 | Esmarel Gasman

 

Vele ouders die Jean Liedloff’s boek “Op zoek naar het verloren geluk” hebben gelezen, voelen hun moederhartje harder gaan kloppen. Emoties van herkenning nemen de overhand en we kunnen niet meer met een roze bril naar de ‘’normale’’ Westerse opvoeding kijken. Zó wil ik mijn kinderen ook gaan opvoeden, nemen we ons zelf voor. En dat doen we dan ook, met veel overgave en vaak iets teveel van ons zelf gevend, want intensief is het wel ; vooral de eerste jaren. Een stevige en veilige basis geven we mee aan onze kleintjes. Een overvloed aan tijd, onvoorwaardelijkheid en geduld hebben we hiervoor nodig. Niet aan elke ouder besteed in onze haastige en veeleisende cultuur.

 

Jungleboek

Jean Liedloff haar continuüm-concept is gebaseerd op een primitieve stam die opvallend harmonieus in de jungle van Venezuela leeft. Ze was antropologe en zó door hun gedrag geïntrigeerd dat ze jaren lang met deze stam heeft samen gewoond. Ze kwam erachter dat een van de belangrijkste reden waarom Yeguana-Indianen  zó harmonieus met elkaar leven te danken is aan hun manier van opvoeden.  Jean haar belangrijkste bevindingen hierover probeer ik hieronder in een notendop te beschrijven. Zij schrijft er zelf een heel boek over; het boek ‘’Op zoek naar het verloren geluk’’ waarover John Holt zegt: "I don't know whether the world can be saved by a book, but if it could be, this might just be the book." 

 

Het continuum-concept in een notedop

Ten eerste worden kinderen door hun Yeguana -ouders en andere familieleden constant gedragen, al dan niet  in doeken totdat ze zelf aangeven er klaar mee te zijn, evenals dat ze met hun ouders in dezelfde ruimte slapen. Geen apart slaapkamertje, wiegje of kinderwagen  zoals wij dat gewend zijn in onze cultuur. De vele voordelen van samenslapen en veel dragen zijn ondertussen al meer bekend en beschreven(link naar andere colums?).

Als tweede krijgen Yeguanakinderen nooit te horen: pas op!, mag niet!, kijk uit! of iets in die trant. Zelfs niet bij een gevaarlijk ravijn. De Yeguanas weten namelijk heel goed dat hun kinderen al vanaf dag 1 bewust zijn van de gevaren van hoogtes, vuur en water. Als Westerse ouder zijn we dit ‘’weten’’ volledig kwijt geraakt en kan het een enorme uitdaging zijn om onze kleintjes niet  lastig te vallen met onze eigen angsten. Wij, Westerse ouders,  zijn over het algemeen over beschermend naar onze kleintjes, daar waar een kind eigenlijk zelf heel goed weet hoe te handelen.  En ja, dit gaat daar altijd goed daar in de jungle. Sterker nog, de kans op een ongeluk wordt kleiner als het kind meer vertrouwen krijgt van zijn ouders en omgeving.

Verder wordt er (natuurlijk)borst gevoed op verzoek en naar andere behoeftes van het kind geluisterd zonder daar teveel ophef over te maken. Ze worden niet als prins of prinsesje behandeld, maar meer als gelijkwaardig soortgenoot. Belonen, straffen, verwachtingen en oordelen kennen ze daar dan ook niet. Bovendien zijn ze vanzelfsprekend actief in het huishouden. Dit is geen vermomde kinderarbeid, maar het bieden van een platform voor je leergierige kind, om te oefenen met jouw volwassen bezigheden. Wel eens gezien hoe gretig een dreumes de vaatwasser uit kan halen of je peuter mee wil helpen met een wortel snijden of het bakken van een ei? Als je ze al vanaf jongs af aan mee laat helpen worden ze heel behendig en wordt de kans op ongelukken kleiner. Ze krijgen hierdoor veel vertrouwen in hun zelf en durven meer verantwoordelijk te nemen voor hun eigen gedrag. Ok, levensgevaarlijke dingen laat je je kind niet doen,  en het is waar, wij leven niet in een jungle waar we onze kinderen niet hoeven waarschuwen voor auto’s of ander onnatuurlijk gevaar. Maar in de praktijk is te zien dat continuumkinderen al heel jong omgaan met messen, hoogte, vuur en water, dit wordt het continuum genoemd. Het is dus datgene wat het kind al weet en in zich heeft, een soort potentieel, een oer-weten.

 Als laatste is deze vredige junglebewoner niet kind-gericht, zoals dat wordt genoemd. Dat betekent uiteraard geen verwaarlozing, maar meer zoiets als: mama is wel aanwezig, maar ze is geen helikopter die door huis en tuin vliegt om op te letten en te corrigeren. Ze wil liever ja, dan nee verkopen. Een veilig huis creëren is daarom wel zo makkelijk: alles wat je liever voorlopig nog niet gebroken ziet worden door onderzoekende handjes, kan beter veilig opgeborgen worden. Laat ze maar zoveel als mogelijk lekker onderzoeken, ontdekken en creatief hun gang gaan.

 

Wereldvreemd?

Deze interventies lijken misschien onmogelijk en wereldvreemd, maar in de praktijk is het goed toepasbaar gebleken, ook in onze cultuur. Jean haar continuumconcept is een van de 3 meest invloedrijkste opvoedstromingen van de 20ste eeuw, naast Dr Spock en Truby King.[1] Het vergt wellicht hier en daar een aanpassing en creatief vermogen, het zijn vooral onze kinderen die hun tropische vruchten ervan mee plukken. Kinderen die op deze manier opgroeien kunnen over het algemeen erg goed met hun emoties omgaan, naar hun eigen behoeftes en verlangens luisteren, ze zijn zeer goed gehecht, vroeg zelfstandig  en ze bezitten veel zelfvertrouwen en eigenwaarde.  Kinderen die dichter bij zichzelf en hun natuur staan dus, daar doen we het voor.

 

Beer op de weg

Er staat wel een grote Balou midden op het kronkelige modderpad op weg naar deze harmonieuze jungle. Er wordt regelmatig over het hoofd gezien dat deze blije stam met elkaar in een huttendorp leeft, met de nadruk op: mét elkaar. En dus niet zoals wij over het algemeen als gezin in een apart huisje ver weg van familie en andere- al dan niet- geliefde medegenoten. Een goede buur is misschien geen uitzondering, maar laat al gauw steekjes vallen als het gaat om gezamenlijk huishoudelijk klusjes doen, oppasuitwisseling en het aangaan van sociale verplichtingen. Het Westerse gezin heeft bovendien een behoorlijke takenpakket waar het aan moet voldoen: brood verdienen, én huishouden, én kinderen, én sociale verplichtingen, én …. Het is een wonder dat dit (meestal) goed gaat, al spatten de burnouts en andere gevolgen van stress tegenwoordig wel de pan uit. Onze individualistische samenleving wordt wel vaker als oorzaak hiervan genoemd.

In de desbetreffende rimboe wordt er ook hard gewerkt, maar doordat iedereen een aparte rol heeft en er veel samen gewerkt wordt is er uiteindelijk meer tijd en aandacht voor de kinderen en hun continuüm.  

 

Oerwoud van mogelijkheden

Om het continuüm van onze kinderen zo veel mogelijk in tact te houden zijn wij op zoek gegaan naar een manier om meer te leven in gemeenschap. In “creer je eigen stam” en “wapperende rompers in een ecogemeenschap” beschrijf ik deze zoektocht.  Ons gevoel wordt elke keer weer bevestigd: wij willen onze welpjes niet alleen door ons gezin op laten groeien, maar ook door andere mensen in onze directe omgeving. Met alle enthousiaste reacties op de vorige columns kunnen we al zo een heel dorp opzetten. Deze zomer gaan we dan ook zoetjes aan beginnen met het verzamelen van een bups nuchtere continuüm-aanhangers op een plek midden in het land. Geen apenkooi, maar een gebalanceerde plek creëren waar we meer in verbinding met elkaar en de natuur kunnen leven. En het allerbelangrijkste: waar onze Mowglies kunnen opgroeien in vrijheid, gestimuleerd worden in wie ze zijn (en niet wie ze ‘’horen” te zijn), in verbinding met de natuur en begeleid door de hele gemeenschap.

 

Wordt jij hier ook blij van? Voel je vrij om ons deze zomer te ontmoeten. Er is nog plek voor een aantal families die deze tocht door het oerwoud vol avontuur met onze willen aangaan. Welkom in de jungle met haar grenzeloze mogelijkheden.

 

Om te lezen: Jean Liedloff: “Op zoek naar het verloren geluk.”

 

[1] Uit documentaire Bringing up Baby: http://www.channel4.com/programmes/bringing-up-baby/episode-guide